Nga âMirĂ« se na erdheâ… te âMirĂ« se tĂ« zhvataâ â me institucione tĂ« verbra, tĂ« shurdha e tĂ« fjetura
NĂ« ShqipĂ«ri, pĂ«rveç zhvlerĂ«simit tĂ« madh qĂ« kanĂ« pĂ«suar monedhat e huaja ndaj lekut â sidomos ajo evropiane â ekziston njĂ« fenomen edhe mĂ« shqetĂ«sues qĂ« ndodh prej vitesh, nĂ« mes tĂ« ditĂ«s me diell: shumica dĂ«rrmuese e bizneseve nĂ« vend nuk i referohen kursit zyrtar tĂ« BankĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ«, por njĂ« kursi tĂ« shpikur nga vetĂ« ata â le ta quajmĂ« âSi tâmĂ« teketâ.
Ky âinstitucion â i paligjshĂ«m, i palicencuar por i âlegalizuarâ nĂ«n zĂ«, qĂ« vepron lirshĂ«m e pa kontroll, Ă«shtĂ« kthyer nĂ« referencĂ« kombĂ«tare pĂ«r kĂ«mbimin valutor nĂ« tĂ« gjitha subjektet tregtare. Dhe ndĂ«rkohĂ« qĂ« Banka e ShqipĂ«risĂ« mbetet e vetmja bankĂ« e nivelit tĂ« parĂ« nĂ« vend, kjo âBanka Si tâmĂ« teketâ operon e pavarur, pa licencĂ«, dhe me kurs qĂ« ndryshon sipas qejfit tĂ« çdo biznesi.
Dhe mos harrojmĂ«: âSi tâmĂ« teketâ Ă«shtĂ« njĂ« gjetje 100% âMade in Albaniaâ, krenare pĂ«r tâu krahasuar me gjigantĂ«t e Wall Street apo Dow Jones.
Por përtej ironisë, kemi të bëjmë me një fenomen skandaloz dhe të paligjshëm: ku monedhat e huaja, kryesisht euroja, konvertohen deri në 7 lekë më pak sesa kursi zyrtar i Bankës së Shqipërisë, duke e zhvlerësuar edhe më tej atë, sigurisht në dëm të turistëve të huaj dhe konsumatorit.
Kjo gjë ndodh haptazi, prej vitesh, para syve të mbyllur dhe veshëve të shurdhër të autoriteteve përkatëse. Dhe askush nuk vepron, askush nuk ndëshkon.
đ PĂ«r ta kuptuar mĂ« mirĂ« çfarĂ« ndodh, mjafton tĂ« merrni 100 euro nĂ« dorĂ« dhe tĂ« shkoni nĂ« çdo subjekt tregtar â nga furra e bukĂ«s, te baret, restorantet, taksitĂ« apo hotelet. Jo vetĂ«m nĂ« zonat turistike, por edhe nĂ« kryeqytetin tonĂ« âevropianâ, TiranĂ«n. Kursi i kĂ«mbimit? Nga 3 deri nĂ« 7 lekĂ« mĂ« pak se ai zyrtar i BankĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ«.
E thënë ndryshe: për çdo 100 euro të shpenzuara, një turist humbet nga 300 deri në 700 lekë. Një praktikë abuzive, që vazhdon qetësisht dhe pa ndërprerje, duke sjellë qindra miliona euro përfitime për bizneset, në kurriz të turistëve të huaj dhe të imazhit të vendit tonë.
Dhe nĂ« kĂ«tĂ« âekonomi paraleleâ, organet pĂ«rkatĂ«se nuk janĂ« vetĂ«m tĂ« pavetĂ«dijshme, por edhe bashkĂ«fajtore â me heshtjen dhe mosveprimin e tyre.
âïž Ligji ekziston â por nuk zbatohet
Sipas ligjit nr. 9869, datë 04.02.2008, dhe rregulloreve të Bankës së Shqipërisë, çdo subjekt që pranon pagesa në valutë, duhet ose të respektojë kursin zyrtar, ose të afishojë qartë kursin që aplikon, brenda një diference të arsyeshme.
Në çdo rast, devijimi për përfitim është shkelje dhe është i ndëshkueshëm me ligj.
Por kjo ndodh vetëm në teori.
NĂ« praktikĂ«, ligji nuk zbatohet, askush nuk kontrollon, dhe bizneset vendosin çmime âsipas qejfitâ. TransparencĂ« nuk ka. Tabela me kurs? Nuk ekziston. Kontroll? As qĂ« bĂ«het fjalĂ«. Dhe turistĂ«t â mĂ« tĂ« prekurit â janĂ« tĂ« painformuar dhe tĂ« pambrojtur.
đ Tatimet⊠gjithashtu nĂ« gjumĂ«
Institucioni që ka për detyrë të kontrollojë këtë fenomen është Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve. Por si duket ajo mbyll sy e veshë, duke u bërë njësh me heshtjen.
âSi tâmĂ« teketâ vazhdon tĂ« operojĂ« e pashqetĂ«suar prej vitesh. Dhe me kĂ«tĂ« administratĂ« tatimore qĂ« kemi, mund tĂ« vazhdojĂ« edhe pĂ«r shekuj.
E ndërkohë, disa pyetje të cilat më vijnë spontane në këtë rast, doja tja drejtoja bankës së Shqipërisë dhe mbi të gjitha drejtorisë së tatimeve:
Sa është sasia e eurove që konvertohet çdo vit jashtë sistemit bankar dhe jashtë subjekteve të licencuara për këmbim valutor?
Sa euro apo monedha tĂ« tjera tĂ« huaja, konvertohen pĂ«rmes marketeve, bareve, restoranteve, plazheve, taksive dhe çdo subjekti tjetĂ«r tregtar, me njĂ« kurs “sipas qejfit” dhe pa asnjĂ« faturĂ« tatimore?
Si rifuten këto para në treg, e mbi të gjitha, si justifikohen? Sa është dëmi për shtetin dhe për ekonominë shqiptare?
A kanë ndonjë statistikë nga Banka e Shqipërisë dhe organet tatimore për këtë fluks të madh parash që qarkullon jashtë çdo kontrolli dhe transparence?
UnĂ« them jo. Sepse ky Ă«shtĂ« njĂ« fluks i tĂ«rĂ«, qĂ« lĂ«viz lirshĂ«m, e i padukshĂ«m pĂ«r shtetin â dhe rrjedhimisht, jashtĂ« çdo pĂ«rgjegjĂ«sie fiskale.
Sa kohë që shteti nuk ndërhyn, abuzimi do të vazhdojë pa ndalim.
Toleranca ndaj abuzimit është po aq e rrezikshme sa abuzimi vetë.
Dhe ndërkohë që Kryeministri ka paralajmëruar, një nismë për pastrimin e institucioneve nga drejtuesit e paaftë dhe të korruptuar, ky është një rast konkret ku duhet ndërhyrë menjëherë. Nuk mund të ketë reformë të vërtetë, pa larguar ata që kanë sy por nuk shohin, kanë pushtet por nuk veprojnë.
Unë besoj vërtet se të gjitha reformat që Kryeministri është duke ndërmarrë për Shqipërinë europiane 2030, janë serioze. Ndaj dhe pastrimi duhet të nise pikërisht me të gjithë ata që lejojnë që turistët të manipulohen, euroja të zhvlerësohet dhe imazhi i vendit të dëmtohet në sytë e botës.
đȘđș Dhe ndĂ«rkohë⊠kĂ«rkojmĂ« EuropĂ«n
Shqipëria aspiron të bëhet pjesë e Bashkimit Europian. Por si mund të hyjmë në këtë familje, kur monedha e tyre zhvlerësohet këtu sipas dëshirës, pa rregulla, pa kontroll, pa përgjegjësi?
Si mund tĂ« flasim pĂ«r integrim, kur nuk garantojmĂ« as mbrojtjen mĂ« bazike tĂ« qytetarĂ«ve evropianĂ« qĂ« na vizitojnĂ« â dhe tĂ« monedhĂ«s sĂ« tyre, qĂ« nesĂ«r do tĂ« jetĂ« edhe e jona?
Abuzimi me kursin e këmbimit, mungesa e ndëshkimit dhe neglizhenca institucionale bien ndesh me disa nga kapitujt kyç të integrimit evropian, si:
- Mbrojtja e konsumatorit (Kapitulli 28)
- Lëvizja e lirë e kapitalit dhe treg i ndershëm (Kapitulli 4)
- Lufta kundër informalitetit dhe tatim-fiskalitet korrekt (Kapitulli 16)
- Llogaridhënia institucionale (Kapitulli 5)
Nëse vërtet duam integrim, institucionet duhet të veprojnë. Ne nuk mund të integrohemi në Europë me paqartësi ligjore, informalitet dhe shpërfillje të të huajve.
Integrimi nuk Ă«shtĂ« thjesht dĂ«shirĂ«. ĂshtĂ« pĂ«rgjegjĂ«si.
Europës i duhen shtete që respektojnë rregullat, mbrojnë të huajt dhe tregojnë dinjitet.
NĂ«se duam tĂ« jemi pjesĂ« e saj â duhet ta provojmĂ« me vepra. Jo me fjalĂ«.
